Vliegen met Murdock
Murdock was een fantastische piloot, hij kon in en met alles vliegen als het maar vleugels had: "I have got no fear I go up in anything except an elevator!"
Heb je je ooit afgevraagd vragen hoe je een helikopter moet bedienen en wat voor helikopter Murdock vloog in Vietnam? Nadat ik Murdock al die verschillende helikopters zag vliegen wilde ik er meer over weten, hieronder deel ik mijn info met jullie, misschien dat jullie na het lezen ook gek van choppers worden en misschien zelfs een proeflesje nemen. Let wel ik ben geen piloot, er kunnen dus schoonheidsfoutjes in mijn uitleg zitten.
Algemene info
De meeste helikopters die in Vietnam werden gebruikt waren de BELL UH-1, beter bekend als de Huey. (Je kunt er eentje zien in de leader van the A-team, een aantal militairen springt eruit). Deze nog steeds zeer betrouwbare helikopter werd ongeveer vijftig jaar geleden ontworpen. Het is nog altijd één van de meest populaire helikopters en wordt daarom nog veel gebruikt. De rotor heeft een zeer herkenbaar geluid dat iedereen meteen herkend. Je kunt een Huey al van een grote afstand horen voordat je hem daadwerkelijk ziet: fly by en hover.
Vietnam soldaten vonden dat het geluid van de main rotor van de Huey het geluid was van de vrijheid was omdat je wist dat als je dat hoorde, je snel gered zou worden. Hulp was dan onderweg. Een oud Vietnam piloot vertelde dat de Huey zijn beste vriend was, deze chopper was namelijk niet eenvoudig neer te halen. Hij kon doorzeefd zijn met kogels en nog in de lucht blijven alsof er niets aan de hand was. Soms bekeken de piloten na een missie hun Huey en waren dan in shock als ze zagen hoe slecht hun helikopter eraan toe was. Ze konden bijna niet geloven dat ze niet neergestort waren. De motor van de Huey was zeer goed beschermd en dat was een van de grote voordelen van de Huey. Dankzij deze goede bescherming was de Huey lastiger uit te schakelen dan andere helikopters.
Als je erover denkt om eens een proeflesje te nemen in een Helikopter dan zul je deze waarschijnlijk krijgen in een Robinson R22 of R44. Deze twee zijn namelijk het meest populair als les helikopter en onder privé bezitters. Waarom? Alleen de basis technieken zitten erin , ze hebben lage onderhoudskosten en ze gebruiken ook nog eens veel minder brandstof dan andere helikopters zodat ze goedkoper zijn om mee te vliegen. Wanneer je er zelf één wil aanschaffen (voor het geval je rijk genoeg bent) een Robinson R22 kost ongeveer 185.000 dollar. Dat is een stuk goedkoper dan de doorsnee helikopter.
Mocht je je afvragen wat de meest gevaarlijke helikopter is om tegen te komen (in mijn opinie)? Persoonlijk houd ik het op de APACHE! Het is geen mooie helikopter maar wel erg gevaarlijk. Deze heeft niet alleen een enorm machinegeweer aan boord maar ook kleine (miscilles) en grote (rockets) raketten. De grote raketten kosten 85.000 dollar per stuk en iedere Apache heeft er maar liefst 8! Het is een van de duurste helikopters die ze in het leger gebruiken en de gevaarlijkste die je je kunt voorstellen.
Hoe bedien je een helikopter?
Een helikopter vliegen is een hele kunst maar ook ontzettend leuk. Het is in ieder geval een stuk moeilijker dan dat het er op tv uitziet.
Tijdens het vliegen ben je eigenlijk constant bezig en gebruik je vaak allebei je handen en voeten tegelijk. Alle bedieningsapparaten werken samen en de moeilijkste manoeuvre voor een helikopterpiloot is een hover. Vooral bij stormachtig weer is het net alsof je een wild dier aan het temmen bent. De meeste piloten vinden hoveren echter wel erg leuk om te doen.
Helikopterbediening (beknopte versie)
Een typische helikopter heeft drie aparte bedieningen om te vliegen. De collective, de cyclic en de anti torque pedalen. Afhangend van de complexiteit van de helikopter, kunnen de cyclic en collective echter vaak aan elkaar worden gelinkt in een zogenaamde mixing unit. Een mechanisch of hydraulisch apparaat dat tijdens de bediening de beide besturingen combineert en een gemixte bediening naar boven haalt om het gewenste resultaat te bereiken. Dat klinkt lekker ingewikkeld dus vergeet het maar...laten we het simpel houden.
Collective
Een collective is meestal te vinden aan de linkerzijde van de piloot. De collective veranderd de stand van de rotorbladen tegelijkertijd, ongeacht de stand van de bladen. Dus als er een collectieve verandering d.m.v. de collective plaatsvindt, dan veranderen alle bladen tegelijk in dezelfde stand. Het resultaat is een stijging of daling van de helikopter.
Cyclic
De cyclic is te vinden tussen de benen van de piloot en lijkt op een grote joystick. De cyclic heet zo omdat het de stand van de rotorbladen cyclically veranderd. Het resultaat is dat de rotor disk naar een bepaalde kant wordt geduwd met als resultaat dat de helikopter ook naar die kant vliegt. De rotor disk is dat middelste ronde gedeelte van de grote rotor.
Anti-Torque Pedals
De anti-torque pedals zitten op dezelfde plaats als de pedalen die het roer in een vliegtuig bedienen. Ze hebben ook dezelfde functie, namelijk om te controleren welke kant de neus van een helikopter/vliegtuig op gaat. Als je een pedaal indrukt dan verandert dit de stand van de bladen van de achterrotor. Zo kun je ervoor zorgen dat de helikopter niet gaat tollen als je bijvoorbeeld meer vermogen geeft.
Helikopterbediening (uitgebreide versie)
Een piloot bedient een helikopter met een collective (ziet eruit als de handrem van een auto) die de helikopter verticaal kan laten stijgen of dalen, een cyclic (lijkt op een joystick) die de helikopter voorwaarts, achterwaarts op opzij laat kantelen, en de Anti-Torque pedalen die de helikopter naar links of rechts draaien.
Collective
Met je linkerhand bedien je de collective.
Een collective controleert de hoogte (de lift) en het vermogen van de helikopter. Met de grote rotor creeër je de lift door de stand van de rotorbladen tegelijkertijd (collectief) te wijzigen. Je gebruikt je linkerarm om de collective omhoog en omlaag te brengen, dit is een lange hendel die op de vloer van de cockpit zit bevestigd. Het gas kun je vinden aan het einde van de collective. Het vermogen heeft een grote invloed op de beweging van de staart van de helikopter. Op de foto zie je Murdock de collective bedienen, hij drukt het knopje van het gas in en draait aan het gas om de helikopter te starten.
Ik heb erg gelachen om Murdock die in een hover in de aflevering "Children of Jamestown" (seizoen1) ineens allebei zijn handen en ook nog eens 1 torque pedal loslaat en slechts met een pedaaltje zijn helikopter in een nette hover kan houden zodat hij de dynamiet naar beneden kan gooien. Dat is dus echt niet mogelijk en kan alleen op tv. Als je dat in het echt doet stort je neer omdat je in een hover constant moet compenseren om je helikopter in bedwang te houden. Het is ook te zien dat er duidelijk een piloot naast Dwight heeft gezeten die toen even de helikopter bediende. Je ziet alleen de linkerkant van de helikopter in beeld en niet de rechterkant. Daar zat dus de echte piloot zodat Murdock met zijn dynamiet kon gooien.
Op de foto’s is de collective goed te zien, zijn linkervoet hangt er net boven. Het is dat zwarte lange ding dat aan de vloer van de chopper vastzit.
Wat Murdock hier doet kan dus echt niet: twee handjes los en een linkervoet van de torque pedal af tijdens een hover. Dat kan zelfs Murdock niet.
Wat ik persoonlijk zelf heel leuk vind is dat je Murdock eigenlijk nooit de collective daadwerkelijk ziet bedienen, en als je het al ziet dan is het in een vlucht en is het zijn piloten double. Slechts één keer heeft hij in een aflevering een helikopter via de collective gestart ("The Battle of Bell Air"). Murdock is eigenlijk altijd alleen druk in beeld bezig met de cyclic. Ik vermoed wel waarom dat zo is. De meeste beelden van Murdock zijn gemaakt als de helikopter gewoon aan de grond stond of als er een piloot naast hem zat die eigenlijk vloog. Als je een helikopter wel gestart hebt en je staat aan de grond en je brengt vervolgens de collective omhoog dan creeër je dus lift. Je helikopter word dan door de lift langzaam gewichtsloos en als je niet goed weet hoe je een helikopter moet vliegen (zoals Dwight) dan heb je de kans dat je helikopter op zijn kant valt. Dat mocht natuurlijk niet gebeuren dus bleef hij van de collective af, want dat was vast te gevaarlijk.
Cyclic
Met je rechterhand bedien je de cyclic. Hiermee worden de voornaamste stuurbewegingen gemaakt, met de cyclic kantel je de rotor disk. Als je de cyclic vooruit duwt krijg je meer snelheid, als je deze naar je toe haalt verlaag je de snelheid. In een hover controleert de cyclic de richting en snelheid van de helikopterbewegingen over de grond. Als je de cyclic naar voren duwt vliegt de helikopter naar voren. Als je de cyclic naar links doet beweegt de helikopter naar links over de grond. De rotor disk wordt dan naar die kant gekanteld met als resultaat dat de helikopter ook naar die kant vliegt. De rotor disk is dat middelste ronde gedeelte van de grote rotor. Hoe snel een helikopter gaat in een bepaalde richting hangt ervan af hoe ver je de cyclic in een bepaalde richting duwt.
Je gebruikt de cyclic ook om twee aerodynamische effecten die alleen helikopters hebben te compenseren:
Dissymmetrie kan onstaan door de lift: je moet dan de cyclic naar rechts doen om te voorkomen dat de helikopter naar links rolt.
Right translating tendency: (kon het niet vertalen) als je gaat hoveren moet je de cyclic iets naar links doen om te voorkomen dat de helikopter naar rechts gaat bewegen in een hover.
De cyclic ziet er dus uit als een grote joystick. Er zitten ook een aantal knoppen op die handig zijn voor de piloot. Zo kan de piloot bepaalde functies eenvoudig bedienen. Er zit bijvoorbeeld een knop op voor de radio. Deze knop zit meestal voorop de cyclic en hiermee kun je de intercom activeren en ook radiocontact zoeken met de buitenwereld (meestal half indrukken dan heb je de intercom en helemaal indrukken dan heb je radiocontact met de buitenwereld). Verder zit er ook een trim switch op een cyclic. Het ziet er uit als een kleine joystick en kan naar boven, naar beneden en naar links en rechts worden geduwd. De piloot gebruikt deze om de kracht van de stick te neutraliseren (stick force).
Als de piloot de trim goed gebruikt, dan blijft de cyclic in de laatste positie staan waar de piloot deze in heeft geduwt en kan hij deze dus even loslaten. Maar elke keer als de snelheid van de helikopter wijzigt, of als er invloed is van (zij)wind dan moet de piloot de trim switch weer bijstellen. Er zit soms ook een knop op de cyclic waarmee je een haak kunt bedienen waaraan een kabel zit. Je zou daar vracht aan kunnen hangen en druk je op de knop dan valt de kabel van de haak af. Militaire toestellen hebben natuurlijk vaak een knop op de cyclic zitten waarmee je raketten kunt afvuren zoals we in de aflevering "The Theory of Revolution" kunnen zien.
Murdock klaar om de raket af te vuren (hij drukt dan op de rode knop)!
Anti-Torque Pedals
Je voeten bedienen de Anti Torque pedalen. Deze compenseren het draaien van de staart, dat ontstaat door de grote rotor.
Het coördineren van de bedieningsorganen:
Als je meer vermogen geeft door de collective omhoog te brengen dan moet je je linker pedaal indrukken om te voorkomen dat je naar rechts draait.
En andersom, als je het vermogen door het omlaag brengen van de collecive verlaagt dan moet je je rechter pedaal gebruiken om de vermindering van de torque te compenseren.
Hoe de pedalen te gebruiken in een hover:
In een hover gebruik je de pedalen om de richting van de helikopter (de kant waar de neus van de helikopter naartoe wijst) vast te houden. In een stationaire hover kun je ook je linker of je rechter pedaal gebruiken om een helikopter te draaien. Deze draai heet een ‘pedal turn’. Je kunt een hele mooie zien in de aflevering The Theory of Revolution. Hieronder zie je deze pedalturn.
Hoe gebruik je de anti torque pedals in een stabiele voorwaardse vlucht?
In een stabiele voorwaardse vlucht en tijdens normaal stijgen en dalen gebruik je de pedalen om de helikopter in balans te houden. Gebruik nooit je pedalen om een helikopter te draaien behalve in een hover. Gebruik de cyclic om tijdens een vlucht de helikopter te draaien en om de richting van de helikopter te bepalen. Als je met een behoorlijke snelheid rechtvooruit vliegt met je helikopter zou je je voeten van de pedalen af kunnen halen omdat vanwege de snelheid de helikopter netjes en stabiel blijft vliegen. Zodra je echter je snelheid terugbrengt zul je de pedalen weer moeten gebruiken.
Je kunt zien of een helikopter in balans is door een metertje in je helikopter te checken waarin een balletje te zien is of een naaldje. Is de bal/naald links van het midden dan geef je wat linker pedaal bij, is de bal/naald rechts van het midden dan geef je wat rechter pedaal bij.
In the A-team aflevering "The Beast from the Belly of a Boeing" legt de toren aan Hannibal uit dat hij het vliegtuig VFR moet vliegen. Maar Hannibal heeft geen idee wat VFR betekend. Murdock legt het hem even uit: "That’s just pilot talk, it means you are flying a plane on your own". Maar dat is een erg simpele manier om VFR uit te leggen want het houdt meer in dan een vliegtuig of helikopter zelf vliegen. Maar als ik het volledig uit zou leggen heb ik heel wat pagina’s nodig dus laat ik alleen maar vertellen waar VFR voor staat. VFR is de afkorting voor Visual Flight Rules. De meeste helikopters vliegen altijd VFR behalve als zij speciale instrumenten aan boord hebben (zoals veel helikopters die door het leger en politie worden gebruikt) om IFR te vliegen. En IFR is de afkorting voor Instrumental Flight Rules. Ik denk dat alleen de dure helikopters die door het leger en politie worden gebruikt dat soort spul aan boord hebben. Als je IFR vliegt, vlieg je alleen op je instrumenten.
Ik hoop dat jullie nu iets meer weten over helikopters en wie weet willen jullie het zelf een keer proberen.
Note: de onderwerpen over aerodynamics en de bedieningsapparaten gaan ervan uit dat de grote rotor naar links draait, tegen de klok in, van bovenaf bekeken.
Helikopters die in Amerika gemaakt zijn hebben dit type grote rotor. Maar vele andere helikopters (zoals de Masquito M80) die ergens anders in de wereld worden gebouwd hebben een grote rotor die naar rechts draait, met de klok mee. Als je een helikopter vliegt die buiten de VS is gebouwd dan zul je de bediening van de pedalen precies andersom moeten doen en ook sommige cyclic bewegingen precies tegengesteld moeten doen. Maar vergeet het maar even, anders wordt het te verwarrend.
Thank you for flying miracle airlines where lady luck is your co pilot! (Murdock in "Holiday in the Hills")
